ЖАВҲАРИЙ, Абу Наср Исмоил ибн Ҳаммод ал-Форобий (940—1002 ёки 1008) — туркистонлик тилшунос олим. ФоробпА дунёга келиб, ватандоши Тойисий Иброҳим Форобий ва б. алломалардан таҳсил олган. Сўнг, Ироқ, Жазира, Мисрга бориб, узоқ муддат араб тили грамматикасини ўрганган. Хуросонга қайтиб, бир муддат Нишопурда яшаган. У 1002 й. улкан қанотлар ясаб, уларни қўлларига боғлаганда, учмоқ учун томдан сакраб вафот этган. Жавҳарийнинг «Тожул-луға ва саҳоҳу-л-арабийа» («Луғат тожи ва арабчанинг ҳақиқийси») асари тилшунослик фанида Ферузободий (1329—1414)нинг «Крмус»идан кейинги энг мукаммал китобдир. Бу асарга кўплаб шархлар битилган. Асар форс, турк тилларига таржима қилинган, Туркияда нашр этилган.