КЎЗОЙНАК — кўзнинг кўриш қобилиятидаги нуқсонларни тузатиш, уни механиқ шикастланишдан, ёруғлик, чанг ва б. дан ҳимоя қилиш учун қўлланиладиган оддий оптик асбоб. Биринчи Кўзойнак 13-а. да нидердандларда ишлатилган. Кўзойнак линза (ойнак) ва гардишдан иборат. Бош фокусининг ҳолатига қараб ойнак ёки линза йиғувчи (қанариқ) ва сочувчи (ботиқ) хилларга бўлинади. Кўзойнакда ишлатиладиган линзалар сферик сиртининг ботиклик ёки қавариқлик даражаси (эгрилик радиуси) турлича бўлади; сиртнинг эгрилик радиуси катта бўлса, линзанинг нур синдириш кучи — оптик кучи катта бўлади. Оптик кучи кичик йиғувчи ойнак узоқдан кўришда, оптик кучи катта сочувчи ойнак эса яқиндан кўришда қўлланади. Оптик кучи катта бўлган кўзни тузатиш учун манфий оптик линза (ботиқ), оптик кучи кичик бўлган кўзни тузатиш учун мусбат оптик линза (қавариқ) тавсия қилинади. Бундан ташқари, Кўзойнак линзаларининг сферик ва цилиндрик хиллари ҳам бор. Сферик Кўзойнакда нур синдириш кучи барча йўналишларда бир хил, цилиндрик Кўзойнакда эса турли йўналишларда турлича, (цилиндрик линзалар ҳам қанариқ ва ботиқ) бўлади; астигматизмга чалинган кўзнинг оптик нуқсонини йўқотишда цилиндрик, сферик-цилиндрик Кўзойнак қўлланади. Линзанинг нур синдириш кучи (оптик кучи) диоптрияларда ўлчанади. Кўриш қуввати кескин пасайганда телескопик Кўзойнак (буюмнинг кўзнинг тўр пардасида ҳосил бўладиган тасвирини яхшилаш учун 2—3 жуфт линзадан иборат Кўзойнак) дан фойдаланилади. Кўз ғилай бўлганда призматик Кўзойнак тақиш тавсия этилади. Ҳимоя Кўзойнак ҳар хил мақсадда, мас, кўзни ута равшан ёруғликдан (пайвандлашда), уни механиқ шикастланишдан, қуёш нури ва б. таъсиридан, чанг, газ ва ҳ. к. дан ҳимоя қилишда, шунингдек, сувда сузишда тақилади.
Кўзойнак гардиши ойнакларнинг кўзга нисбатан тўғри жойлашувига ёрдам беради. Гардиш танланганда каншар баландлиги, ойнаклар билан қорачиқларнинг марказлари ўртасидаги масофа ҳисобга олинади. Кўз оптик нуқсонсиз (соғ), яъни қорачиғининг олди ва орқа фокуслари орасидаги масофа тенг (23 мм га яқин) бўлса, равшан кўради. Буюмдан келувчи нурлар фокуси кўзнинг тўр пардасига тушеа, кўз буюмни аниқ кўради. Нурнинг фокуси тур парда олдига (яқиндан кўриш) ёки унинг орқасига (узоқдан куриш) тушиши мумкин. Ҳар иккала ҳолда буюм тасвири тур пардада аниқ ҳосил бўлмайди, кўз ўткирлиги камайган ҳисобланади. Бу нуқсон Кўзойнак билан тузатилади (коррекцияланади). Кўзойнак билан кўзни коррекциялаш учун врач-окулист махсус асбоб ёрдамида линзалар танлайди. Бунда врач кўзнинг ўзига хос оптик нуқсонларини, кишининг ёшини, касбини ва б. шахсий хусусиятларини ҳисобга олади. Врач маслаҳатисиз бошқаларнинг Кўзойнак идан фойдаланиш мумкин эмас.