КУТУЗОВ (Толеънишчев — Кутузов) Михаил Илларионович (1745.5.9, Петербург — 1813.16.4, Бунцлау) — генерал-фельдмаршал, рус саркардаси. А. В. Суворовнинг шогирди. 1784 й. дан генерал-майор. 1785 й. да Буг егерь корпусини тузиб, 1787—89 й. лардаги рус-турк урушида қатнашган. 1790 й. да туркларнинг Измаил қалъасини штурм қилишда иштирок этиб, А. В. Суворовнинг алоқида таҳсинига сазовор бўлган.
1801—02 й. ларда Петербургнинг ҳарбий губернатори. 1805 й. да Австриядаги рус қўшинларидан бирига қўмондон қилиб тайинланган. Аустерлиц жанги (1805) дан сўнг подшо Кутузовга адонат билан қараб, уни қўмондонликдан четлаштириб, Киев ҳарбий губернатори қилиб тайинлаган (1806). Наполеон билан уруш хавфи яқинлашгач ҳамда чўзилиб кетган рус-турк урушини якунлаш мақсадида Александр I К. ни Молдавиядаги рус армияси бош қўмондони этиб тайинлашга мажбур бўлган (1811 й. 7 март). Бош қўмондон сифатида 1811 й. 22 июнь Рушчук жангида туркларга зарба бериб, Туркия билан Россия ўртасида Бухарест сулҳи (1812) ни Россия фойдасига имзолашга эришди. 8 авг. Ваполеон Бовапарт қўшинларига қарши курашаётган рус армиясига бош қўмондон этиб тайинланган. Бородино жангидз. Ваполеон армиясига қарши моҳирона жанг қилган. Француз қўшинларига бир қанча жангларда (Тарутино, Малоярославец, Вязьма, Березина дарёси бўйида ва б.) жиддий зарбалар берган, натижада Ваполеон қолган-қутган қўшини билан Россияни тарк этишга мажбур бўлган. 1813 й. янв. да Кутузов армияси Ғарбий Европа ҳудудига кирган. Кутузов саркардалик салоҳияти ва ҳарбий лаёқати эвазига граф ҳамда Смоленск князи унвонига сазовор бўлган. Польшанинг Бунцлау (қоз. Болеславец) шаҳарчасида вафот этган, Петербургдаги Қозон соборига дафн этилган.
Ад.: Брягин М. Г., Кутузов [изд. 3-е], М., 1970.