САРВОНТЕПА — илк темир даврига оид археологик ёдгорлик. Андижоннинг шим. ғарбий қисмида, Эски шақарнинг Тутзор ва Сужоат кўчалари кесишган ерда жойлашган. Дастлаб, ўтган асрнинг 50й. ларида ёдгорлик рўйхатга олинган, сўнгра 70й. ларда кичикроқ археологик қазишмалар ўтказилган ҳамда 5—8-а. лар билан саналанган эди. 2001 й. шаҳарда иш олиб бораётган археологлар Сарвонтепани унча катта бўлмаган 30 х 20 м катталикдаги сақланган қисмида қазиш ишлари ўтказдилар (Матбобоев Б. Х.). Натижадаҳоз. шаҳар кучалари кесишган жойдан 3—4 м чуқурликда яхши сақланган қад. маданий қатламлар қайд этилди. Қатламлардан мил. ав. 6—4-а. ларга тўғри келадиган гулдор сопол идишлар ва тош буюмлар мажмуаси оддий маиший ўчоқ яқинидан ажратиб олинди. Археологик и. т. ларга кўра, Сарвонтепа кадимда катта бўлган, аниқланган чегараси бўйича ҳоз. ги майд. 1 га га боради. Сарвонтепа илк темир даврига (мил. ав. 6—4-а. лар) тааллуқли бўлиб фанда биринчи топилган ёдгорлик номи билан аталувчи Эйлатон маданияти мажмуига киради. Сарвонтепани ўрганиш водий тарихи учун ўта муҳимдир. Сабаб, биринчидан, Фарғона водийси қадим шаҳарлари ҳудудида (хусусан, Андижонда) илк бор 2400—2600 йиллик археологик комплекс аникланди; иккинчидан, Андижонсойни бунёд этилиш тарихини янада қадимийлаштиради. Чунки Сарвонтепа ушбу канал бўйида жойлашган ва унинг сувидан фойдалангани шакшубҳасиз. Ниҳоят, Сарвонтепа Андижон ш. ни илк (дастлабки) ўрни бўлгани ҳақидаги фикр ҳақиқатга яқин. Айнан ушбу ҳудудда кейинроқ ўрта асрлар арки ва шаҳристони жойлашгани ҳам бежиз эмас.
Боқижон Матбобоев.