ХОКУСАЙ Кацусика, Накадзима Тамэкадзу [1760 — Эдо (Токио) — 1849.18.4] — япон рассоми, Укиёэ йўналишининг йирик намояндаси. Япон гравюрасида манзара жанри асосчиси. Кацукава Сюнсо ва б. усталардан таълим олган (177778). Хитойнинг Мин даври, Кано мактаби рассомлигини ўрганган, «гўзаллар», «одамлар», манзара жанрларида ижод қилган. 30 мингга яқин гравюра ва расмлар яратган (15 жилдли «Манга» китобида, 181271). Йирик асарларида дадил перспектив самаралар таассуроти кутилмаган ранглар уйғунлиги орқали япон манзараларини ўзига хос образини ярата олган: «Фудзи тоғининг 36 кўриниши» туркуми (1823—29), «Турли вилоятлардаги янги кўприклар» (1827—30), «Турли вилоятлар шаршаралари бўйлаб саёҳат» (1827—33), «Фудзи тоғининг 100 кўриниши» (183435) ва б.
X. асарлари ҳозиргача қизиқиб ўрганилади, кўргазмаларда намойиш этилади, рассомлар (жумладан, ўзбекистонлик рассомлар) ижодига таъсири кузатилади.