SHUHRAT

SHUHRAT (taxallusi; asl nomi Alimov Gʻulom Aminjonovich) (1918.19.4 — Toshkent — 1993.20.6) — Oʻzbekiston xalq yozuvchisi (1986). Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan madaniyat xodimi (1978). Transport texnikumi (1932 — 33), Urta Osiyo transport injenerlari tayyorlash instituti (1934—36) va Nizomiy nomidagi Toshkent pedagogika instituti (1936—40)da oʻqigan. 2-jahon urushi qatnashchisi (1941—43). Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasining maslahat byurosida kotib (1934—36), adabiy maslahatchi (1955—58; 1960—70), Adabiyot jamgʻarmasida direktor (1958), yoshlar gazetasida boʻlim mudiri (1945—48), «Sharq yulduzi» jur. da boʻlim mudiri (1948—50), masʼul kotib (196070). Shuhrat 1951-yilda qatagʻon qilinib, qamoq lagerlarida boʻlgan. 1955-yilda oqlangan.

Dastlabki asari — «Mehrol» (ertakdoston, 1940). Shuhrat urushdan qaytgach, badiiy ijod bilan samarali shugʻullangan va koʻplab sheʼriy («Bizning koʻcha», 1947; «Hayot nafasi», 1948; «Qardoshlar», 1950; «Balladalar», 1958; «Sening sevging», 1961; «Ishqingda yonib», 1964; «Buyuk muhabbat», 1966; «Lirika», 1973; «Shaydo koʻngil», 1976; «Hali tun uzoq», 1984 va boshqalar) va nasriy («Oila», 1946; «Rustam», 1947; «Balogʻat», 1958; «Bir kecha fojiasi», 1976 va boshqalar) toʻplamlarini eʼlon qilgan. 60—70-y. larda yana doston janriga qaytib, «Mardlik afsonasi» (1959), «Guldursin» (1960), «Soʻlmas chechaklar», «Jamila» (1962), «Quvgʻindi» (1963) singari dostonlar yozgan. Asarlari nafis lirizmi, lirik qahramon ruhiy olamining yorqin ifodalanganligi, histuygʻularning samimiyligi bilan ajralib turadi. Shuhratning soʻnggi yillarda yozgan sheʼrlarida falsafiy oʻylar tasviri ustuvorlik qiladi; lirik qahramoni endi oʻzining histuygʻulari bilan emas, balki bir kam dunyoning siru sinoatlarini anglay boshlagan kishi sifatida, hayot va abadiyat, tabiat va jamiyat, oʻtmish, hoz. davr va kelajak haqida mushohada yurituvchi inson sifatida namoyon boʻladi.

Shuhratning 2-jahon urushida ishtirok etib, vayron boʻlgan shahar va qishloqlarni, magʻlubiyat va gʻalabani oʻz koʻzi bilan koʻrishi uning yirik nasrga oʻtib, «Shinelli yillar» (1958) romanini yozishiga turtki bergan. Shuhrat «Oltin zanglamas» (1965) romanida mustabid sovet tuzumi davrida inson haqhuquqlarining toptalishini oʻzi guvoh boʻlgan voqealarni umumlashtirgan holda tasvirlagan, eʼtiqod, vatanparvarlik, vijdon amrini har bir kishining jamiyatdagi mavqei va insoniy qadrqimmatini belgilovchi muhim maʼnaviy qadriyatlar sifatida talqin etgan. Shuhratning «Jannat qidirganlar» (1968) romani «Oltin zanglamas»ning mantiqiy davomidir. Shuhrat bu asarida haqiqat (jannat) axtarib yashovchi kishilarning ikki xil koʻrinishini tasvirlashni oʻz oldiga maqsad qilib qoʻygan. Yozuvchi umrining soʻnggi kunlarida isyonkor shoir Mashrab haqidagi tarixiy roman ustida ishlagan, biroq asar tugallanmay qolgan.

Shuhrat — «Besh kunlik kuyov» (1970), «Qoʻsha qaringlar» (1971), «Ona qizim» (1973) va boshqalar dramalarning muallifi.

G. Geyne, A. S. Pushkin, M. Yu. Lermontov, A. Miskevich, T. Shevchenko, M. Voqif asarlarini, shuningdek, yapon va vyetnam, ozarbayjon shoirlarining sheʼrlarini oʻzbek tiliga tarjima qilgan. Vafotidan soʻng «Buyuk xizmatlari uchun» ordeni bilan mukofotlangan (2003).

As: Tanlangan asarlar, 3 j. li, T., 1969 — 73; Sening sevging, T., 2003.

Ad.: Normatov U., Shuhrat, T., 1969; Adib hayotiga bir nazar [Xotiralar], T., 1998.

Prev Article

SHUGʻNONLAR

Next Article

SHUHRAT MEDALI